Aurora borealis ෆින්ලන්තයේ උතුරු ආලෝකය
Aurora borealis ෆින්ලන්තයේ උතුරු ආලෝකය
අගෝස්තු අග භාගයේදී ෆින්ලන්තයට ඉහළින් අහසේ තරු දිස් වන පරිදි ක්ෂිතිජයට පහළින් පහළින් හිරු බැස යයි. තරු නැවත පැමිණීමත් සමග උතුරේ වඩාත්ම අපුරූ ඉන්ද්‍රජාලික අත්දැකීමක් පැමිණේ. උතුරු ආලෝකය ප්‍රේක්ෂකයන් Aurora borealis ලෙසද හදුන්වයි. සූර්‍යයාගෙන් පැමිණෙන කුණාටු නිසා ඇතිවන උතුරු ආලෝකයන් දැකීම අපූරූ අත්දැකීමක් වේ.
තීවුර න්‍යෂ්ටික ප්‍රතික්‍රියා මගින් අංශු සෑදෙන්නේ සූර්‍යයාගෙනි. අවසානයේදී මෙම අංශු ඉහළ සූර්‍ය් ක්‍රියාකාරකම් ඇති කාලවලදී මෙම විද්‍යුත් ආරෝපිත අංශු දිගේ පියාසර කරන අතර පෘථිවියේ බොහෝ දෙනෙකුට මෙම දර්ශනය සම්පූර්ණයෙන්ම මග හැරේ. ගෝලීය උණුසුම සහ දේශගුණික විපර්යාස උතුරු ආලෝකයට බලපාන්නේ සූර්‍ය් අංශු සහ වායුගෝලයේ ඔක්සිජන් සහ නයිට්‍රජන් අතර අන්තර්ක්‍රියා මගින් අවුරෝරා නිර්මාණය වී ඇති බැවිනි. සුවිශේෂී කාලවලදී මෙම බලවත් රතු අවුරෝරා කැරිබියන් දූපත් දක්වා දකුණට දක්නට ලැබේ. 1859දී එවැනි එක් භූ චුම්බක කුණාටුවක් යූරෝපය සහ උතුරු ඇමරිකාව පුරා විදුලි පණිවිඩ පද්ධති කඩාකප්පල් කර විනාශ කළේය.
අවුරෝරා බොරියාලිස් යන්නෙහි අදහස ලතින් භාෂාවෙන් පැමිණේ. අවුරෝරා අරුණෝදයේ දේවතාවිය වන අතර බොරියාලිස් යන්නෙහි තේරුම උතුර යන්නයි . අවුරෝරා වටා බොහෝ මිථ්‍යාවන් සහ ජනප්‍රවාද තිබීම පුදුමයක් නොවේ. උතුරු ආලෝකය යටතේ පිළිසිදගත් දරුවා ලස්සන හා වාසනාවන්ත වනු ඇති බවට මතකයක් ඇත. අවුරෝරා යනු මළවුන්ගේ ආත්මයන් ලෙසද හදුන්වයි.
ෆින්ලන්තය යනු උතුරු විදුලි පහන් නැරඹීම සදහා ලෝකයේ හොදම ජනාවාස කලාපයකි. ලැප්ලන්ඩ් හොදම ස්ථානය වේ. භූ චුම්බක කුණාටු වලදී auroral oval දකුණු දෙසට විහිදෙන අතර මධ්‍යම සහ දකුණු ෆින්ලන්තයේ Aurora දක්නට ලැබේ. අදුරු සහ වලාකුළු රහිත රාත්‍රියකදී aurora දැකීම සදහා සංඛ්‍යානමය සම්භාවිතාව ආසන්න වශයෙන් 75% රාත්‍රී වලින් Lapland හි දක්නට ලැබේ.
සූර්‍ය ලප චක්‍රය අවුරෝරා සංඛ්‍යාතයට ද බලපායි. පෙර හිරු ලප උපරිමය වූයේ 2014දී එබැවින් 2015- 2017 ශීත රතුව aurora සදහා විශිෂ්ට කාලයක් විය. මෙම සූර්‍ය චක්‍ර ආවරණය වඩාත් කැපී පෙනෙන්නේ දකුණු ෆින්ලන්තයේ ය. ලැප්ලන්ඩ් හි සූර්‍ය අවම කාලය තුළ පවා සෑම විටම අවුරෝරා බහුලව දක්නට ලැබේ. ෆින්ලන්තයේ භූ චුම්බක කැළඹීම මට්ටම පිළිබඳව තොරතුරු භූ චුම්බක ක්‍රියාකාරකම් auroras සමග සමීපව සම්බන්ධ වේ. ක්‍රියාකාරකම් මට්ටම ස්ථාන විශේෂිත සීමාවක් ඉක්මවන විට auroras කාලගුණයට ඉඩ දීම දැකීමට ඉඩ ඇත.
ෆින්ලන්තයේ විශිෂ්ට උතුරු ආලෝක අවස්ථාව නිසා aurorae දැකබලා ගැනීම සදහා විශේෂීකරණය වූ සංචාරක ක්‍රියාකරුවන් බොහෝ සිටී. ෆින්ලන්තයේ සංචාර නවාතැන් සැකසීමට යා යුතු ස්ථානය පිළිබඳව අනුමාන කිරීමට අවශ්‍ය නැත. ෆින්ලන්තයේ ව්‍යාපාර ඔබ වෙනුවෙන් ඒ සියල්ල සකසා ඇත. ෆින්ලන්තය තවමත් අයිස්ලන්තය වැනි උතුරු ලයිට් නැරඹුම් ගමනාන්ත හා සසදන විට සාපේක්ෂව ඉන්ද්‍රජාලික සිදුවීම වඩා විශිෂ්ට පෞද්ගලික අත්දැකීමක් ලබා දෙයි.
සූර්‍ය සම්බවය වරින් වර සූර්‍යයා විද්‍යුත් චුම්බක ද්‍රව්‍ය සාන්ද්‍රණයක් පිට කරයි . මෙය coronal Mass Ejection ලෙස හදුන්වයි. එය සාමාන්‍යයෙන් සූර්‍ය් සුළග ලෙස හදුන්වයි. මෙම සූර්‍ය සුළග පෘථිවි චුම්බක ක්ෂේත්‍රයට ළගා වන තෙක් සැතපුම් මිලියන 92ක් ගමන් කරයි. මෙම සූර්‍ය අංශු චුම්බක ක්ෂේත්‍රයට වැදුණු පසු ඒවා පෘථිවිය වටා හරවා යවනු ලැබේ. ද්‍රැව අසල හැර සූර්‍ය සුළග ද්‍රැව දෙසට ගැඹුරින් ප්‍රවාහ රේඛා අනුගමනය කරයි. මෙම සූර්‍ය සුළග ද්‍රැව අසළ පෘථිවියට සමීපව ගමන් කරයි. අවසානයේ දී අපගේ වායුගෝලයට පහර දී වායුගෝලීය වායුන් සමග ප්‍රතික්‍රියා කිරීමට පටන් ගනී. අන්තර්ක්‍රියා නිසා අංශු ශක්තිජනක වන අතර ඒවා ශක්තිජනක වනවිට ආලෝකය විමෝචනය කරයි.
සමහරවිටක අහස දිලිසෙන කොළ පැහැයක් ගනී. සමහරවිට විශාල චාපයක් අහස හරහා ගමන් කරයි. වඩාත් දර්ශනීය වන්නේ යෝධ ආලෝක ධාරා සුළගේ හමා යන තිර අහස පුරා චලනය වන විටය. අපි සාමන්‍යයෙන් අවුරෝරා කොළ පාට ලෙස දකින්නේ හේතු දෙකක් නිසාය. මිනිස් ඇස රතු හෝ නිල්වලට වඩා පහසුවෙන් කොළ වර්ණය හදුනා ගනී.
සූර්‍ය අංශු පෘථිවියේ සිට සැතපුම් 60ත් 150ත් අතර ඔක්සිජන් සාන්ද්‍රණයන් සමග ප්‍රතික්‍රියා කරන අතර මෙම ප්‍රතික්‍රියාව හරිත ආලෝකය නිපදවයි. දම් සහ නිල් වර්ණ නයිට්‍රජන් සමග පහළ උන්නතාංශවල ඇති වන අතර ඉහළ උන්නතාංශවල ඔක්සිජන්වලට ප්‍රතික්‍රියා කිරීමේදී කහ සහ රතු වර්ණ හැඩැති වේ.
Lapland ෆින්ලන්තයේ උතුරු ප්‍රදේශය ලෙස හදුන්වයි. උතුරු ආලෝකය නැරඹීමට හොදම ස්ථානය වේ. ලැප්ලන්ඩ් හි දකුණු මායිම අවුරෝරා කලාපයේ දකුණු මායිමේ පිහිටා ඇත. ෆින්ලන්තයේ උතුරු මායිම අවුරෝරා කලාපයේ අනෙක් මායිමට ඉහළින් පිහිටා ඇත. ෆින්ලන්තයේ දකුණු වෙරළ තීරයේ හෙල්සින්කි හි aurora දැකිය හැක. සූර්‍ය ක්‍රියාකාරකම්වල මීළඟ කාල පරිච්ඡේදය 2026දී උච්චතම අවස්ථාව වන විට උතුරු ආලෝකයෙන් ෆින්ලන්තය පුරා වඩාත් විශ්වාසදායක ලෙස දෘශ්‍යමාන වනු ඇත. අවුරෝරා ක්‍රියාකාරකම් සූර්‍ය ක්‍රියාකාරකම් චක්‍ර සමග බැදී ඇති අතර දළ වශයෙන් සෑම වසර 12කට වරක් උච්චතම අවස්ථාවන් ඇති වේ.
එක්සත් ජනපද ජාතික සාගර හා වායුගෝලීය පරිපාලනය සතුව අභ්‍යවකාශ කාලගුණ වෙබ් අඩවියක් ඇත. එහිදී ඉදිරි පැය 24 සදහා පුරෝකථනය කළ Aurora ක්‍රියාකාරකම්වල සජීවීකරනයක් නැරඹීමට හැකිය. ෆින්ලන්තය කාලගුණ විද්‍යා ආයතනයට auroras now නමින් ඉතා ප්‍රයෝජනවත් වෙබ් අඩවියක් ඇත. Aurora ක්‍රියාකාරකම් ඉහළ මට්ටමක පවතින විට විද්‍යුත් තැපැල මගින් දැනුවත් කිරීම සිදු කරයි. මෙම අනාවැකි දකුණු ෆින්ලන්තයේ නිරීක්ෂණ මධ්‍යස්ථානයක් මත පදනම් වී ඇත.
Comments
Post a Comment